CHẮM TRẮNG HUYỀN THOẠI DUNHILL VÀ NHỮNG CÂU CHUYỆN ĐẰNG SAU

Ngày xửa ngày xưa, trong một lần đi săn, hoàng tử xứ Wales đã đánh rơi bộ tẩu và muốn tìm lại chúng. Ngài đã cho người đăng tin rằng: “TÌM TẨU LẠC TRÔI, CÁN BÔI CHẤM TRẮNG” và đăng tải trên tờ báo địa phương ở London năm 1921. Nội dung không đề cập đến tên tuổi của nơi sản xuất ra những cây tẩu đang thất lạc bởi điều đó có vẻ không quan trọng vì đa số mọi người đã quá quen với cái biểu tượng CHẤM TRẮNG. 
Giờ thì chấm trắng huyền thoại đó đã có giấy chứng nhận tên tuổi rõ ràng, điều mà chúng ta sẽ bàn trong phần tiếp theo.

Nói về nguồn gốc của chấm trắng huyền thoại thì lại thật tình cờ nhưng cũng chẳng có gì bất ngờ, năm 1912, do có quá nhiều khách hàng phàn nàn về việc họ mất nhiều thời gian tào lao do không phân biệt được mặt trên của stem khi cắm vào shank tẩu. Nghe bẩu bởi cán tẩu dunhill lúc bấy giờ được làm thủ công nhưng tinh tế và hoàn hảo đến mức không phân biệt được đâu là mặt trên đâu là mặt dưới (dịch đến đây em thấy chuyện này khá tào lao nên đốt 1 cối tẩu cho đỡ ngáo và tự hỏi: trên dưới giống nhau thì cứ cắm bố nó vào mà dùng chứ việc đếch gì phải thắc mắc các bác nhỉ? Có lẽ nó cũng đếch hoàn hảo đến mức đấy đâu, cũng có lệch chút đỉnh nên khi cắm vào rồi mới phát hiện nên lại mất thời gian xoay đâm ra loay hoay bực tức).

Để xử lý vấn đề này, cụ Alfred Dunhill đã cho tạo một chấm trắng để đánh dấu đâu là mặt trên của stem để các tẩu thủ dễ dàng và không còn ai phàn nàn khi lắp cán tẩu nữa. Dù là một người rất nhanh nhạy trong lĩnh vực marketing nhưng Alfred Dunhill cũng không thể ngờ chấm trắng đó sau này trở thành biểu tượng huyền thoại như bây giờ và khiến cho cụ gặp nhiều phiền toái về vấn đề bản quyền. Năm 1923, tức 11 năm sau đó, ông đã phải ra tòa để chứng minh cho việc chấm trắng ở cán tẩu là ý tưởng ông nghĩ ra đầu tiên. Thời điểm đó, chấm trắng dunhill là một vòng tròn nhỏ làm bằng ngà voi khắc trên cán tẩu và nay chấm trắng đó được làm bằng nhựa acrylic (ở ta hay gọi là mê ca) cao cấp.

Tạo ra biểu tượng chấm trắng cho hãng tẩu chỉ là một trong những sự kiện cho thấy khả năng thiên phú bẩm sinh của Alfred Dunhill. Từ một người kinh doanh chuyển sang làm tẩu chỉ trong vài năm cho thấy Alfred Duhill tài năng trên mọi mặt trận và dám đối mặt với mọi thử thách. Không biết ông đã cố gắng thế nào, thất bại ra sao nhưng sự thành công của hãng tẩu danh tiếng mang tên Dunhill đã nói lên tất cả.

Vào đầu thế kỷ 20, có 1 nỗi niềm chung của các tẩu thủ lúc đó là đa số những cây tẩu yêu quý sau một thời gian sử dụng đều phải đem cất vào tủ để trưng bày vì đường hơi bị tắc. Năm 1911, Alfred Dunhill đã sáng chế ra ống lót nhôm (aluminum inner tube) cuốn trôi đi nỗi đau của các tẩu thủ. Ống lót này nằm gọn trong đường hơi kéo dài từ đáy bõ đến cuối cán tẩu và có thể rút ra để thay thế. Từ đó làm cho việc vệ sinh trở nên dễ dàng hơn rất nhiều, cứ hút xong là lấy ra thay ống mới giúp cho đường hơi của những cây tẩu luôn trong tình trạng hoàn hảo nhất có thể. Ống lót này được sử dụng đến đầu những năm 1930, khi QUE THÔNG THẦN THÁNH ra đời. Thêm chút thông tin em tham khảo được từ nguồn khác: Về sau các tẩu thủ vứt ống lót nhôm vì đã có que thông tiện dụng, đụng đâu thông đó, nên thi thoảng có bác mua sưu tầm được những cây tẩu cổ mà bên trong không đường hơi to vãi chưởng tức là những chiếc tẩu từng được dùng lõi nhôm, tất nhiên không phải lỗ to như loại lỗ lọc 6mm hay 9mm đâu nhé các bác.

Trong những năm đầu kinh doanh tẩu ở London, Alfred Dunhil chỉ sử dụng cán tẩu được làm bằng cao su lưu hóa vulcanite. Ông mua những bõ tẩu đã chế tác phần thô ở Saint-Claude (Pháp) và về thuê thợ thủ công hoàn thiện thành những cây tẩu hoàn hảo.

Tuy nhiên, gỗ thạch nam cần phải được xử lý lại vì ông nhận ra rằng gỗ tẩu nhập từ Pháp về vẫn còn lẫn sáp nhựa trong gỗ khiến cho khói thuốc kém phần thi vị và làm cho quá trình break-in trở thành nỗi ám ảnh với các tẩu thủ (Bác nào từng Break-in những cây tẩu thuộc phân khúc dưới sẽ thấy nó đắng và rát lưỡi kinh khủng). Xử lý gỗ bằng cách ngâm trong dầu (tất nhiên là được pha trộn theo công thức bí mật chứ không phải dầu ăn mà mấy thím bên voz thường dùng để tâm sự hàng ngày). Dầu sẽ ngấm vào trong gỗ, chiếm chỗ và đẩy nhựa gỗ ra khỏi các thớ gỗ, nhưng cách đấy vẫn có nhược điểm là dầu còn sót lại trong gỗ khi hút cũng cho ra vị chẳng thơm tho gì. Và Dunhill đã vắt óc suy nghĩ tìm hướng giải quyết từ năm 1910, đến năm 1913 ông đã thành công và đăng ký độc quyền sáng chế quy trình xử lý gỗ tẩu briar bằng hợp chất dầu (No2157).

Ông đã chế tạo ra một loại máy hút dầu ra khỏi gỗ từ từ, quá trình này giả lập được điều kiện giống hệt quá trình break-in một cây tẩu mới (Đại khái là tẩu được break-in bằng máy cho đến khi hết mùi dầu cho). Báo chí ngày đó đã tốn khá nhiều giấy mực để bình luận về sự kiện gây chấn động này.

Chi tiết về quá trình xử lý gỗ thạch nam bằng dầu này được giấu kín và hoàn thiện theo thời gian. Dù cho Dunhill khẳng định quá trình xử lý này giúp mang lại chất lượng tẩu khác biệt, nhưng không phải ai cũng đồng ý với điều đó. Điều đó ngày càng đúng khi gần đây, kỹ năng xử lý gỗ tẩu và kỹ thuật ủ thuốc ngày càng được cải tiến. Ngày càng nhiều người thiên về hướng ủng hộ phương pháp xử lý nhựa gỗ briar một cách tự nhiên. Nhưng nói gì thì nói, kỹ thuật xử lý gỗ thạch nam bằng dầu là điểm đặc trưng của dòng tẩu Anh cổ và nó vẫn được rất nhiều tẩu thủ ưa thích và ủng hộ. 

Sau khi xử lý xong phần tạp chất trong gỗ, tẩu sẽ bắt đầu được tạo dáng, phần chuyển tiếp giữa bõ tẩu và cán tẩu cùng các chi tiết khác được đặc biệt chú ý nhằm mang lại sự hài hòa cân đối cho toàn bộ cây tẩu.

Giai đoạn cuối cùng là khâu hoàn thiện bề mặt gỗ, lựa chọn phương pháp nào để hoàn thiện bề mặt là yếu tố quyết định mang lại những nét đặc trưng riêng của từng dòng tẩu dunhill.

• Phương pháp đầu tiên có tên gọi Bruyere - tên tiếng Pháp của gỗ thạch nam. Thay vì đánh vecni thì vân gỗ được quét lên một lớp màu nhuộm màu đỏ đập và sau đó đánh bóng nhẹ.
• Phương pháp thứ hai, sau rất nhiều thử nghiệm, có tên gọi Sandblasting (tiếng Việt gọi là bắn cát). Phương pháp bắn cát thực ra đã được áp dụng từ năm 1870 để làm sần sùi và mờ bề mặt gỗ của các sản phẩm công nghiệp. Tuy nhiên hiếm có ai dám đem cây tẩu yêu quý của mình ra bắn một cách bạo lực như vậy, chỉ có Dunhill mới dám làm điều đó. Sau nhiều năm nghiên cứu và thử nghiệm, 1917 Dunhill cho ra đời dòng sản phẩm hoàn thiện theo cách mới đầy ấn tượng với tên gọi: The Shell. Bằng cách bắn những hạt rất nhỏ vào bề mặt gỗ, những phần mềm nhất của mặt gỗ bị loại bỏ để lộ ra những phần cứng còn lại trên bề mặt gỗ tạo làm cho bề mặt gỗ trở nên gồ ghề tạo độ tương phản gam màu sáng-tối rất sâu làm nổi bật các đường vân mang lại sự sang trọng và lịch lãm cho sản phẩm.

Có người nghi ngờ rằng phương pháp này được áp dụng trên những cây tẩu lỗi nhằm che dấu bề mặt gỗ tẩu hơi bị lỗi cát hoặc vết nứt nhỏ. Tuy nhiên đó không phải là điều Alfred Dunhill quan tâm. Ngay từ đầu khi chọn phương pháp bắn cát này, Alfred Dunhill đã có lý do của mình. Ông chỉ sử dụng phương pháp hoàn thiện này trên những cây tẩu gỗ thạch nam Algerian bởi nguồn gỗ nơi này có đặc tính mềm hơn nên đó khi bắn cát sẽ cho bề mặt gồ ghề có độ tương phản cao nhất.

Ngay từ giai đoạn đầu tiên của việc chế tác và kinh doanh tẩu, với đầu óc khoa học trong cách làm việc, Alfred Dunhill đã tạo ra một bộ mã chuẩn hóa để phân loại nhận biết các nhóm tẩu theo thời gian. Trên cây tẩu, chính xác là ở phần bõ tẩu được dập ký tự và số. Chỉ riêng về điều này cũng đủ làm nhức đầu các tẩu thủ đam mê sưu tầm bởi có quá nhiều rắc rối. Em xin tóm tắt lại những thông tin một cách cơ bản nhất cho các bác tham khảo: Tẩu Bruyere được đánh dấu “A” cho đến năm 1975, cụm từ “Inner tube” được đóng dầu cho đến năm 1934. H.W là viết tắt của cụm từ Hand Work, có thể hiểu đó là những chiếc tẩu được chế tác thủ công mãi đến những năm 1930. O.D là viết tắt của Own Design, có nghĩa là làm theo đơn đặt hang riêng của khách vào khoảng thời gian từ cuối những năm 1920 đến đầu 1930.

Một điểm đặc biệt lưu ý khi chơi tẩu dunhill đó là cụm từ D.R xuất hiện từ giai đoạn đầu cho đến 1930. Trên thực tế có RẤT ÍT tẩu Bruyere có dập dòng chữ “Dead Root”. “Dead” là chết, nghĩa là tẩu được làm từ bướu gỗ của cây thạch nam đã chết trong lòng đất, vì lí do nào đó khi cây chết đi, bướu gỗ briar vẫn còn nằm trong lòng đất và các tạp chất trong bứu gỗ briar đó tan biến MỘT CÁCH TỰ NHIÊN khi người ta tình cờ thu hoạch được. Loại D.R pipe này không có bất cứ một tì vết, vân thẳng rất hiếm và được bán với giá cao ngất ngưởng. Tuy nhiên vẫn còn nhiều tranh cãi quanh điều đó. Nhiều chuyên gia đưa ra nhận định đối lập với lập luận trên và cho rằng ngay sau khi cây bị chết thì bứu gỗ briar sẽ bị phân hủy theo thời gian do đó không thể sử dụng được. Dù sao đi nữa thì đây vẫn là một dòng tẩu huyền thoại dù cái mang tên chết chóc nghe không được thiện cảm mấy.