Vài kinh nghiệm cơ bản về chọn tẩu hút ngon

Tôi cũng kinh doanh, nhưng trên hết tôi tự nhận mình là một nhà sưu tập tẩu đam mê, muốn có nhiều đồng bạn. Do đó, có bài viết khá chủ quan này. Một ngày nào đó, có lẽ bạn sẽ thấy nó không hoàn toàn đúng – cho một số trường hợp nào đó, vào một thời điểm nào đó. Chuyện thường thôi, xin đừng trách tôi. Đối với bạn là ngọt, có thể đối với tôi là vị chua. Chúng ta cấu tạo khác nhau, cảm nhận giác quan của chúng ta không bao giờ giống hệt nhau.

Trong một bài trước tôi đã nói về cách chọn tẩu hút tốt, tức là tẩu được chế tác đúng kỹ thuật, trong đó việc lỗ thông khí phải giao với lò tẩu TẠI đáy lò tẩu quan trọng nhất. Độ dày thành bát tẩu cũng phải lớn hơn 4mm, đặc biệt là ở đáy bát tẩu. Và nên chọn tẩu mà que thông có thể đi xuyên từ miệng cán đến đáy lò, tức là hạn chế tẩu dáng cong gắt hoặc tẩu có lỗ thông khí quá nhỏ nói chung.
Cho nên, lần này tôi tập trung vào việc chọn tẩu có XU HƯỚNG hút ngon.
***

1. Gỗ thạch nam càng lâu năm càng tốt, tức là tẩu càng lâu năm càng tốt. Chú ý: không nên quá 100 năm!
Nguyên nhân là vì ngày xưa người ta có nhiều lựa chọn về gỗ thạch nam hơn bây giờ. Ngày nay, hầu hết các rặng cây thạch nam mọc ven biển Địa Trung Hải đã bị chặt đi, để người ta làm khu du lịch, khu kinh tế sinh lợi cao hơn là khai thác gỗ thạch nam để làm tẩu.
Gỗ thạch nam để làm tẩu hút ngon không nhất thiết phải là gỗ thạch nam Algeria như trong bài giới thiệu tẩu Dunhill tôi đã viết. Gỗ thạch nam ở các vùng khác cũng có thể có những cục cho vị ngon ngọt tuyệt vời. Ở đây, may hơn khôn.

Một tính chất cơ bản của gỗ thạch nam mà người ta cho rằng sẽ cho vị ngon ngọt khi hút là độ xốp (porous), tức là gỗ thạch nam nhẹ, nhưng điều này không hoàn toàn đúng. Vân thẳng và vân lửa (straight grains/flame grains) được ưa chuộng, ngoài yếu tố thẩm mỹ, cũng vì được coi là cho chất lượng hút ngon hơn, đặc biệt là bền hơn, do các tuyến vân thẳng là các tuyến gỗ cứng, ít bị cháy mòn khi tẩu đang được hút. Tuy nhiên, đây cũng là một nhận định sai lầm, bởi lẽ vân thẳng hay vân lửa cứng, đặc, hút nước kém. Cho nên khi hút, nước chiết ra từ thuốc buộc phải chảy tụ xuống đáy tẩu, làm đáy tẩu tích nước nhiều hơn – dẫn đến vị thuốc khét hơn, hơi thuốc nóng hơn. Tức là, người ta cho rằng tẩu có bề mặt nhiều hoa văn mắt chim mới là tẩu hút khô hơn thơm ngon hơn.

Gỗ đã quá già dễ có vấn đề mà người ta khó nhận ra nếu chỉ nhìn bên ngoài. Tẩu đã quá trăm năm cũng vậy, chưa nói trăm năm trước thiết kế tẩu, lỗ thông khí tẩu chưa đạt mức tối ưu mà phải mãi đến những năm 1910s, 1920s người Anh mới hoàn thiện.

Tóm lại, nếu được lựa chọn bạn nên chú ý đến các điều sau để chọn tẩu hút ngon: gỗ thạch nam nhẹ (gỗ thạch nam Algeria thường nhẹ), bề mặt tẩu có tiết diện hoa văn mắt chim lớn. Còn nếu muốn bền thì chọn tẩu hoa văn vân thẳng, vân lửa.
***

2. Tẩu cũ được hút cẩn thận với thuốc tự nhiên, bởi người hút có kinh nghiệm thường ngon hơn
Theo kinh nghiệm của cá nhân tôi, sau khi thử vài trăm cái tẩu đủ thể loại, đẳng cấp: tẩu cũ ngon hơn tẩu mới. Vấn đề ở đây tương tự như vấn đề các nghệ sĩ đàn gỗ – như các nghệ sĩ vĩ cầm – gặp phải: đàn violin được làm tốt càng được chơi nhiều tiếng càng mềm càng ngọt, tẩu được hút càng nhiều vị càng mềm càng ngọt. Tôi xin gọi đó là sự “chín” của gỗ. Tẩu mới có thể cho vị trung tính hơn tẩu cũ, giúp bạn cảm nhận được vị thuốc trong vài lần hút đầu chính xác hơn, chi tiết hơn, nhưng không bao giờ cho vị ngon ngọt bằng.
Trong suốt nhiều năm, sự bất ngờ thú vị và may mắn mà tôi gặp phải vẫn thường là những chiếc tẩu cũ được sản xuất tại Anh trước những năm 1980. Như đã giới thiệu sơ qua trong bài viết về tẩu Dunhill, trước những năm 1960, tẩu Anh là vô địch thế giới và tiêu chuẩn của các hãng tẩu Anh khi đó đều rất cao, mà Dunhill – dù là tên tuổi lớn duy nhất còn tồn tại thực sự đến ngày nay (các hãng khác dù còn sống cũng chỉ là còn tên) – chỉ là một trong vài đại diện ưu tú nhất. Tẩu Anh cũ thường được hút với thuốc tự nhiên, vì khi đó trào lưu thuốc tẩu thơm công nghiệp kiểu Đan Mạch còn chưa bắt đầu, nên bám vị ngon ngọt của lá thuốc tự nhiên vào sâu đến từng tế bào gỗ – điều làm cho chúng càng ngày càng ngon ngọt.

Có lẽ các bạn cũng tò mò về bộ sưu tập tẩu cá nhân của tôi. Xin tiết lộ một phần: tôi có khoảng 20 chiếc (vẫn tăng giảm tùy lúc) tẩu trong bộ sưu tập cá nhân, và nửa số đó là tẩu Anh cũ trước 1960 (nửa còn lại là tẩu nghệ nhân hạng top của top thế giới – chủ yếu vì lý do thẩm mỹ), chuyên để hút, trong đó có những chiếc hãng nhỏ, gần như vô danh tôi cho bạn xem bạn có lẽ sẽ mắng “thua cả đồ Tàu”, “đồ cùi”, “200 ngàn đồng cũng không đáng” .v.v., nhưng đối với tôi, chúng đáng giá gấp ngàn lần như thế, bởi lẽ chúng là những chiếc tẩu hút ngon nhất mà tôi đã kiếm được trong giai đoạn còn thiếu tẩu ngon để hút (giờ thì tôi chỉ chọn thử hút một chiếc tẩu nào đó nếu nó phải rất đẹp theo tiêu chí của tôi đã, và nếu nó ngon thì tôi mới giữ). Đối với tôi, chúng vô giá cho đến khi tôi ngừng hút tẩu, mà điều này thì có lẽ là khó xảy ra trước khi tôi về với cát bụi.

Tẩu mới, dù được làm bởi gỗ tốt đến đâu, chế tác tinh xảo đến đâu (tôi có vài chiếc về mặt chế tác có thể coi là tinh xảo chính xác đến mức rợn người), bởi bất kỳ ai, đều không thể ngon ngọt như tẩu Anh cũ, vì chúng cần nhiều thời gian – cụ thể là nhiều năm – để “chín” với thuốc. Đó là tôi nói trường hợp người hút có kinh nghiệm như tôi – chỉ hút thuốc tự nhiên và mỗi tẩu mới đều được tôi dùng với 1 – 2 loại thuốc tự nhiên cố định, với nhiều mẹo vặt bí mật khác để rèn luyện vị của nó! Nhưng chưa một chiếc tẩu mới nào tôi hút tầm 3 năm có được vị ngon ngọt đủ làm tôi hài lòng. Sơ sơ, tôi ước lượng thời gian thực sự cần để chúng “chín” tối thiểu phải 10 năm!

Tóm lại: tẩu cũ, tình trạng tốt, không nứt vỡ, cháy sâu bên trong lò, được hút thuần túy với thuốc tự nhiên, là đồ tốt.

3. Tẩu đã từng được hút [nhiều] với thuốc tẩu thơm khó ngon
Đơn giản là khi bị hút với thuốc thơm, nhất là khi vẫn còn là tẩu mới chưa sử dụng đã bị hút với thuốc thơm, tẩu sẽ bị ngấm mùi vị hóa chất vốn toàn đường hóa học (và những thứ linh tinh khác mà tôi cũng chịu không biết) khi cháy tạo ra vị đắng ngắt, vào tới từng thớ, tế bào gỗ. Nếu ban đầu, khoảng 30 cối đầu, tẩu mới được hút với thuốc tự nhiên và do đó thành lò có được lớp thành than mỏng tạo bởi vụn thuốc tự nhiên bám vào đủ dày (khoảng 0.5mm – 1mm), vị của nó dù đắng nhưng về sau còn cứu chữa được nhiều. Ngược lại, có lẽ là vô phương cứu chữa, dù bạn có làm đủ trò mà người ta dạy trên pipedia, hay dùng phương pháp tự sáng chế điên rồ nào đi chăng nữa. Đắng vẫn hoàn đắng vì đây là đắng máu thịt.

Cho nên, lời khuyên của tôi cho các bạn chỉ hút thuốc thơm là bạn nên cố hút thuốc tự nhiên khoảng 30 cối đầu cho tẩu mới, rồi sau đó hãy hút thuốc thơm. Để một ngày nào đó bạn sợ thuốc thơm, chuyển sang thuốc tự nhiên thì còn gỡ gạc được phần nào đó những chiếc tẩu yêu dấu của bạn. Đặc biệt, nếu bạn thực sự yêu chiếc tẩu nào đó, thà hãy trưng bày nó thôi chứ đừng hút với thuốc thơm, nếu không muốn một ngày nào đó vì hối hận hoặc bực mình, xấu hổ về quá khứ mới bập bẹ hút tẩu mắc sai lầm, coi chiếc tẩu đó là gai trong mắt, ghét chiếc tẩu đó!

***

Người viết: Tưởng Ngẫn